Trong một số sách tiếng Anh, chúng ta sẽ bắt gặp từ “by-product” thường được một số người dịch là sản phẩm phụ hay phụ phẩm. Ví dụ như:
- The “bad” behavior – sudden outbursts, temper tantrums – is often a by‑product, a signal, and not really where the action is.
Những hành vi “xấu” – bộc phát một cách đột ngột và nóng nảy – thường là sản phẩm phụ, là một tín hiệu hơn là một hành động thực sự. - Those “environmental” effects all started from, and were a by‑product of, his genetically influenced temperament.
Tất cả những tác động “môi trường” ấy đều bắt nguồn từ tính khí bị ảnh hưởng bởi di truyền của cậu ta và cũng được xem là một sản phẩm phụ của tính khí.
Theo từ điển, từ “by-product” có hai nghĩa thường được dùng:
- Chất được sản xuất ra trong khi chế tạo một cái khác; sản phẩm phụ, phụ phẩm, phó phẩm. VD: Nhựa than đá là sản phẩm phụ của việc chế tạo khí than đá; Váng đậu là phụ phẩm của quá trình nấu đậu nành.
- Kết quả phụ, tác dụng phụ. VD: Sự gia tăng về tội ác là một trong những hậu quả phụ của nạn thất nghiệp.
Có thể thấy, nghĩa sản phẩm phụ hay phụ phẩm, phó phẩm thường gắn liền với các quá trình sản xuất mang tính công nghiệp hay hữu hình; còn nghĩa kết quả phụ, tác dụng phụ thường dùng trong các văn cảnh khác ngoài việc sản xuất và thiên về tính phi hữu hình nhiều hơn. Trong sắc thái nghĩa thứ hai, còn một nghĩa khác mình thường dùng để thay thế từ “by-product” là hệ quả hay hệ quả kèm theo, nghe sẽ hay hơn kết quả phụ, tác dụng phụ.
Ráp nghĩa vào, chúng ta có thể sửa hai câu dịch trên thành:
- Những hành vi “xấu” – bộc phát một cách đột ngột và nóng nảy – thường là kết quả phụ, là một tín hiệu hơn là một hành động thực sự.
- Tất cả những tác động “môi trường” ấy đều bắt nguồn từ tính khí bị ảnh hưởng bởi di truyền của cậu ta và cũng được xem là hệ quả của tính khí.
Câu sẽ trở nên rõ nghĩa và dễ hiểu hơn rất nhiều so với việc dùng nghĩa “sản phẩm phụ” hay “phụ phẩm”, và độc giả sẽ không thắc mắc: Vậy sản phẩm chính là cái gì?
