Participle Phrase là một cấu trúc thường gặp trong tiếng Anh được dùng để rút gọn câu, nhất là khi hai mệnh đề trong câu đều có cùng chủ ngữ.
Ví dụ 1:
- Câu gốc: He recognized her particular intelligence while he was reading her letter.
- Câu rút gọn: Reading her letter, he recognized her particular intelligence.
Ví dụ 2:
- Câu gốc: He fired suddenly, so that he wounded one of the bandits.
- Câu rút gọn: He fired suddenly, wounding one of the bandits.
Ở hai câu ví dụ trên, mệnh đề bắt đầu bằng V-ing là một Participle Phrase (ở dạng chủ động).
Trong biên dịch, một số người dịch khi gặp Participle Phrase thường xử lý như sau:
- Dịch trực tiếp động từ V-ing đó sang tiếng Việt. VD1: “Reading her letter, he…” => “Đang đọc sách, anh ấy…”
- Chuyển về động từ thường và dịch nối tiếp. VD2: “He fired suddenly, wounding one of the bandits.” => Anh ta bất thình lình nổ súng, làm bị thương một trong những tên cướp.
Hai cách xử lý trên sẽ đúng trong một số trường hợp, tuy nhiên ở một số trường hợp khác, người dịch cần phải xử lý lại cấu trúc câu một chút để câu dịch được mượt mà hơn.
Ví dụ 3:
- Câu gốc: In babies, brown fat plays a key role in both thermoregulation and thermogenesis, creating heat when little babies become cold because they’re not able to move around as much as we do.
- Câu dịch: Ở trẻ sơ sinh, mỡ nâu đóng vai trò thiết yếu ở cả quá trình điều nhiệt lẫn sinh nhiệt, tạo ra nhiệt khi trẻ bị lạnh bởi vì chúng không thể đi lại như chúng ta.
Ở câu này, người dịch xử lý Participle Phrase bằng cách chuyển về động từ thường (creating => tạo ra nhiệt). Tuy nhiên, cách xử lý này gặp vấn đề ở chỗ cụm “thermoregulation and thermogenesis” trước đó đã được dịch thành “quá trình điều nhiệt lẫn sinh nhiệt”, khiến cho cụm “tạo ra nhiệt” đi sau dấu phẩy vô tình tạo thành nhóm 3 động từ liên tiếp, dẫn đến hiểu sai ngữ nghĩa của câu.
Cách xử lý đúng: Ở trẻ sơ sinh, mỡ nâu đóng vai trò thiết yếu ở cả quá trình điều nhiệt lẫn sinh nhiệt. Mỡ nâu tạo ra nhiệt khi trẻ bị lạnh bởi vì chúng không thể đi lại như chúng ta.
Ví dụ 4:
- Câu gốc: Small teams formed to cobble together starter projects representing the use of some new technology.
- Câu dịch: Các nhóm nhỏ được thành lập để tập hợp các dự án ở giai đoạn khởi đầu đại diện cho việc áp dụng một số công nghệ mới.
Tương tự như ví dụ 3 ở trên, trong câu này người dịch cũng xử lý Participle Phrase bằng cách chuyển về động từ thường (representing => đại diện), khiến cho cấu trúc ngữ pháp của câu dịch trở nên khá rối rắm: câu có tới hai động từ chính (được thành lập, đại diện); người đọc không thể phân biệt được các thành phần câu.
Cách xử lý đúng: Các nhóm nhỏ được thành lập để tập hợp các dự án ở giai đoạn khởi đầu, mà các dự án ấy đại diện cho việc áp dụng một số công nghệ mới.
Mục đích của Participle Phrase trong tiếng Anh là để tránh việc lặp từ khi câu có hai mệnh đề cùng chủ ngữ, nhưng trong tiếng Việt thì việc lặp từ liên tiếp như vậy không có vấn đề gì, chủ yếu là làm thế nào để chuyển tải câu gốc tiếng Anh sang câu dịch cho rõ nghĩa nhất là đạt yêu cầu về mặt biên dịch.
