Xu hướng dịch từng từ hay dịch sao chép thường chỉ có thể áp dụng ở mức độ nào đấy giữa hai ngôn ngữ gần gũi nhau như tiếng Hán và tiếng Việt, tiếng Anh – Pháp – Đức. Ví dụ:
Vũ vô kiềm tỏa năng lưu khách
Sắc bất ba đào dị nịch nhân
Mưa không xiềng xích lưu được khách
Sắc không sóng gió dễ dìm người
Chúng ta cũng không cực đoan rằng giữa hai thứ tiếng xa nhau không bao giờ có thể dịch sao chép được. Có những yếu tố ngôn ngữ, hình như ngẫu nhiên, rất giống nhau, thì dịch sao chép lại là thủ pháp có hiệu quả. Ví dụ: cách dùng câu có đại từ quan hệ tân ngữ có cấu trúc rất giống nhau giữa tiếng Việt và tiếng Anh.
That is the little girl (whom) I met ten years ago.
Đó là cô bé (mà) tôi gặp cách đây mười năm.
Dịch sao chép đôi khi cũng là thủ pháp hữu dụng, người dịch nên tận dụng. Chúng ta hãy cùng dịch ba đoạn sau đây trích từ tác phẩm The Thorn Birds (Tiếng chim hót trong bụi mận gai) của Collen McCullough.
1. Not wanting anyone to know of her return, Meggie rode down to Drogheda on the mail truck with old Bluey Williams, Justine in a basket on the seat beside her. Bluey was delighted to see her and eager to know what she had been doing for the last fours years, but as they neared the homestead he fell silent, divining her wish to come home in peace.
Không muốn ai biết mình trở về, Meggie về Drogheda bằng chuyến xe chở thư cùng với ông già Bluey Williams, Justine ngồi trong chiếc rổ bên cạnh cô. Bluey rất vui được gặp lại Meggie và nhiệt tình muốn biết cô đã làm gì trong bốn năm qua, nhưng khi họ về đến gần ấp thì ông lại im lặng vì tôn trọng ý nguyện của Meggie là về nhà một cách lặng lẽ.
2. They were strange, the Drogheda people. They didn’t like company in grief, they preferred to be alone with their pain. Only Fee and Meggie sat with Cardinal Ralph in the drawing room after a dinner left uneaten. No one said a word; the ormolu clock on the mable mantle ticked thunderously,…
Họ lạ thế đấy, những con người ở Drogheda. Họ không thích tụ tập trong đau khổ, mà chỉ thích ngồi một mình với nỗi đau của mình. Chỉ có Fee và Meggie ngồi với Cha Ralph trong phòng khách sau bữa cơm còn nguyên vẹn. Chẳng ai nói một lời; chiếc đồng hồ mạ vàng trên mặt lò sưởi lát đá cẩm thạch kêu tích tắc một cách nặng nề,…
3. He was hardly conscious of the pain, intent only on Meggie’s arms around him, the way his head sank against her. But he managed to turn until he could he her eyes, and looked at her. He tried to say, Forgive me, and saw she had forgotten him long ago. She knew she had got the best of it. Then he wanted to say something so perfect she would be eternally consoled, and realized that wasn’t necessary, either. Whatever she was, she could bear anything. Anything! So he closed his eyes and let himself feel, that last time, forgetfulness in Meggie.
Cha (Ralph) không cảm thấy cơn đau nhói mà chỉ tựa miết vào cánh tay của Meggie đang choàng qua ông, đầu ông tựa hẳn vào nàng. Cha cố xoay đầu cho đến khi nhìn được vào đôi mắt của nàng, rồi nhìn nàng. Cha cố nói, “Hãy tha thứ cho anh”, nhưng lại cảm thấy nàng đã tha thứ cho mình từ lâu rồi. Nàng biết như thế là tốt nhất. Rồi cha lại muốn nói một điều gì đó thật hoàn hảo để an ủi tấm lòng của nàng, nhưng rồi lại nhận ra rằng cũng chẳng cần thiết nữa. Dù là gì đi chăng nữa thì nàng cũng có thể chịu đựng được bất cứ điều gì. Ôi, bất cứ điều gì! Và cứ thế, cha nhắm nghiền mắt lại, để mình tự cảm thấy, trong giây phút cuối cùng ấy, sự tha thứ trong lòng Meggie.
Trích từ sách “Hướng dẫn kỹ thuật biên dịch Anh-Việt, Việt-Anh”
Nguyễn Quốc Hùng, M.A
